Χορός, Διασκέδαση ή Επιστήμη (μήπως μάθαμε να χορεύουμε και ξεχάσαμε να γλεντάμε)

Ένας ανώνυμος φίλος της ιστοσελίδας μας, απέστειλε το παρακάτω κείμενο. Η ιστοσελίδα μας αποφάσισε να γνωστοποιήσει το κείμενο αυτό, καθώς σκοπός της σελίδας μας είναι να δώσει βήμα σε όσους αγαπάνε την παράδοση και ασχολούνται με αυτήν. Η ομάδα συντακτών εκτιμά ότι το εν λόγω κείμενο σίγουρα θα δυσαρεστήσει κάποιους και αρκετοί θα διαφωνήσουν, αλλά το σίγουρο είναι ότι ο συντάκτης αγαπά την παράδοση και ως εκ τούτου οφείλουμε να τον σεβαστούμε και να δημοσιοποιήσουμε τις απόψεις του.

Χορός, Διασκέδαση ή Επιστήμη (μήπως μάθαμε να χορεύουμε και ξεχάσαμε να γλεντάμε)

Μετά από τα τόσα χρόνια ενασχόλησης μου με τα παραδοσιακά θα ήθελα να αναφερθώ σε μερικά μικρά αθώα περιστατικά τα οποία είναι ενδεικτικά για το κλίμα που επικρατεί στον υπόψη χώρο.

1ο Περιστατικό: Βρίσκομαι σε ένα γλέντι, ο χορός έχει πάρει φωτιά, αλλά ο κάθε χορευτής θέλει να δείξει την αξία του ως πρωτοχορευτής, να πάει μπροστά, να «ηγηθεί», να φανεί. Έτσι λοιπόν “σπάει” τον κύκλο για να δημιουργήσει τον δικό του κύκλο και να πάρει την πρωτιά. Δεν αναφέρομαι στο φαινόμενο που είναι αρκετά σύνηθες, να «σπάει» ο κύκλος λόγω της πολυκοσμίας και του χαμού, αλλά στην εκούσια δημιουργία κύκλων με αποτέλεσμα να επικρατεί πολύ σύντομα πανικός και η πίστα να θυμίζει περισσότερο πεδίο μάχης παρά χώρος γλεντιού και διασκέδασης. Μάλιστα σε ένα άλλο γλέντι όπου επικρατούσε η ίδια εικόνα, υπήρξε και επέμβαση του προέδρου του χωριού για το συγκεκριμένο θέμα. Κάπου εκεί είπε μια κορυφαία ατάκα ο φίλος μου ο «Α» (ονόματα δεν λέμε) «Μάθαμε να χορεύουμε, ξεχάσαμε να γλεντάμε». Δεν κατάλαβα εκείνη τη στιγμή την σοφία και την ακρίβεια της φράσης.

2ο Περιστατικό: Βρίσκομαι και πάλι σε ένα γλέντι, τυγχάνει να είμαι πρωτοχορευτής (συνήθως το αποφεύγω) και οι μουσικοί παίζουν ζωναράδικα. Έπειτα συνεχίζουν με το «Τρεις αδελφούλες ήμασταν», οπότε γυρίζω τον χορό σε γαϊτάνι. Επόμενο τραγούδι «Ψες είδια», οπότε συνεχίζω να το χορεύω «γαϊτάνι». Σε αυτό λοιπόν το σημείο ένας ενοχλητικός κύριος, τέταρτος στη σειρά, αρχίζει με έντονο ύφος να μου φωνάζει και να μου υποδεικνύει να γυρίσω το χορό σε ζωναράδικο και ότι το κάνω λάθος. Εγώ προσπαθώ να κρατήσω το βήμα, αλλά ταυτόχρονα να του εξηγήσω ότι προ ολίγον ημερών παρευρέθηκα στο γλέντι των Ασβεστάδων οπότε εκτός από τα όσα μου έμαθαν οι δάσκαλοι μου έχω και ιδία εικόνα. Ο άνθρωπος δεν άκουγε και συνέχιζε τις φωνές με αποτέλεσμα να μου προκαλέσει τεράστιο εκνευρισμό. Αφού σταμάτησαν οι χοροί και τα πανηγύρια με πιάνει να μου εξηγήσει το λάθος μου. Το επιχείρημα του ήταν ότι έχει δάσκαλο τον «Β» και πώς ο «Β» τους έμαθε ότι το Ψές είδια είναι ζωναράδικο και όχι γαϊτάνι. Εγώ του εξήγησα ότι 1ον ήμουν πριν από λίγες μέρες στο χωριό των Ασβεστάδων και σε άλλα γλέντια του Έβρου, όπου το συγκεκριμένο τραγούδι πάντα χορεύονταν γαϊτάνι. 2ον μου κάνει εντύπωση ο «Β» να κάνει τέτοιο λάθος. 3ον Έστω ότι κάνω λάθος (υπόθεση εργασίας), δεν είναι σωστό να φωνάζεις και να ανοίγεις φιλοσοφική κουβέντα την ώρα του χορού, αντ΄ αυτού, το πρέπον είναι να πας πρώτος και να πάρεις τον χορό πάνω σου (αφού είσαι ο σούπερ χορευτής που τα ξέρεις όλα) ή να σεβαστείς τον πρωτοχορευτή, που ενδεχομένως να μην ξέρει και να βρέθηκε κατά λάθος στην πρώτη θέση (πχ έφυγε ταυτόχρονα η παρέα που έσερνε τον χορό προηγουμένως) και συνεχίσεις το βήμα του πρωτοχορευτή. Σημειωτέων ότι ο δάσκαλος «Β» μετά από 2 βδομάδες ανέβασε παράσταση με το «Ψές ειδια» και το χόρεψε γαϊτάνι και για κάποιο λόγο αυτόν τον ενοχλητικό τύπο δεν τον είχε στην χορευτική ομάδα του. Τα συμπεράσματα δικά σας.

3ο Περιστατικό: Σωστά μαντέψατε, βρίσκομαι και πάλι σε ένα γλέντι και μετά από τρείς – τέσσερις ώρες ασταμάτητου χορού, μου λέει ο «Γ», «Εσύ που ξέρεις τους μουσικούς, πες τους να παίξουν το τάδε ταπεινό». Του εξηγώ ότι τώρα έχει πάρει φωτιά το γλέντι, όλοι βρίσκονται σε έκσταση δεν ζητάς τον τάδε ταπεινό που συνδέεται με συγκεκριμένα έθιμα επειδή το θεωρείς σημαντικό από λαογραφικής άποψης, τώρα ζητάς τα «ανεβαστηκά» τραγούδια και χορούς να απογειωθεί το γλέντι, τα ταπεινά τα έπαιξε πριν, δεν έχει επιστροφή τώρα.

4ο Περιστατικό: Ένας χοροδιδάσκαλος θέλει να διδάξει χορούς από Μακεδονία και Θράκη, έχει ετοιμάσει το CD, το βάζει να παίξει και ξεκινά το μάθημα. Κάπου όμως μπερδεύετε η σειρά και ξεκινά να διδάσκει Μπαιντούσκα Θράκης ενώ το τραγούδι είναι Μπαιντουσκίνο Μακεδονίας. Όταν του υποδείξαμε, ευγενικά βέβαια, το λάθος του, η απάντηση του ήταν «Τι σε πειράζει αφού βγαίνει, ταιριάζει η Μουσική».

Που θέλω να καταλήξω; Μήπως τελικά ξεχάσαμε να διασκεδάζουμε; Μήπως μας ενδιαφέρει μόνο η επίδειξη, να είμαι πρωτοχορευτής, να κάνω «τσαλίμια» και να δείξω τις λαογραφικές μου γνώσεις; Εγώ προσωπικά έμαθα στις πίστες του γλεντιού, έμαθα να χορεύω βλέποντας τους θείους μου, έμαθα λέγοντας «γιαγιά πως χορεύεται εκείνο» , «θείε πως το κάνεις εκείνο», «μαμά πως χορεύεται αυτό», αλλά το κυριότερο έμαθα πώς να συμπεριφέρομαι στο χορό. Αργότερα, όταν ήθελα να μάθω κάτι παραπάνω πήγα στους συλλόγους και στους δασκάλους και έμαθα πολλά και ξεκαθάρισαν εννοείται πολλά κενά σημεία που είχα στο μυαλό μου. Αλλά σκέφτομαι τώρα μήπως οι μανιακοί πρωτοχορευτές τελικά έχουν γίνει επιδειξιομανείς; Μήπως ο υπερβολικός μαθητής του «Β» τελικά πήγε στον δάσκαλο για να γίνει φωτεινός παντογνώστης; Μήπως ο φίλος ο «Γ»  ασχολήθηκε με την παράδοση για γίνει λαογράφος; Μήπως όντως ξεχάσαμε να γλεντάμε;

Πολλοί θα πούνε «ποιος είσαι εσύ που κουνάς το δάχτυλο σε αυτούς που θέλουν να μάθουν χορό και παράδοση;» Δεν κουνάω το δάχτυλο σε αυτούς που θέλουν να ΜΑΘΟΥΝ, κουνάω το δάχτυλο σε αυτούς που θέλουν να ΕΙΝΑΙ πρώτοι, δήθεν παντογνώστες και λαογράφοι. Σε αυτούς που δήθεν αγαπάνε την παράδοση αλλά μόλις βλέπουν ένα παραδοσιακό όργανο που δεν το έχουν πολυσυνηθίσει το ονοματίζουν «κλαπατσίμπανο» ή λένε «παίξε μας από την τάδε περιοχή δεν πειράζει που το όργανο σου είναι παραδοσιακό από άλλη περιοχή». Κουνάω το δάχτυλο σε αυτούς που εκμεταλλεύονται τον ρόλο τους και λένε «σήμερα θα κάνουμε πρόβα για το γλέντι της άλλης βδομάδας» (ναι το έχω ακούσει και αυτό, πρόβα για να χορέψουμε σωστά στο γλέντι) και κάνουν υποδείξεις και μαλώνουν τους μαθητές τους την ώρα του γλεντιού μπερδεύοντας μάλλον το γλέντι με το μάθημα, την διασκέδαση με την παράσταση. Κυρίως όμως κουνάω το δάχτυλο στους καιροσκόπους που κατά καιρούς βγάζουν χρήματα από κάτι τόσο αγνό που λέγεται παράδοση.

Όσο για το ποιος είμαι εγώ; Κανένας…. απολύτως κανένας… απλά ένας αφελής που νόμιζε ότι ο χορός είναι διασκέδαση και γλέντι και θέλησε να μάθει και κάτι παραπάνω, αλλά τελικά…….. μάθαμε να χορεύουμε και ξεχάσαμε να γλεντάμε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

2 σκέψεις στο “Χορός, Διασκέδαση ή Επιστήμη (μήπως μάθαμε να χορεύουμε και ξεχάσαμε να γλεντάμε)”

  1. Μιχάλης Παπαδάκης
    Απάντηση

    Θεωρώ πως είναι θέμα παιδείας. Το θέμα για μένα έχει δύο σκέλη. Το πρώτο είναι οι χοροδιδάσκαλοι και το δεύτερο οι μαθητές.
    Οι χοροδιδάσκαλοι:
    Θεωρώ πως οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν το αντικείμενο που διδάσκουν με λανθασμένο επαγγελματισμό και κυρίως μη ορθολογικά. Εξηγώ πως λανθασμένος επαγγελματισμός σημαίνει ότι αγνοούν την έννοια της διδακτικής και της μεθοδολογίας. Εξάλλου από όσα γνωρίζω η έρευνα στα ΤΕΦΑΑ τα τελευταία 10 – 12 χρόνια άρχισε.
    Μη ορθολογικά σημαίνει πως δεν κατανοούν ότι η καλύτερη διαφήμιση γι` αυτούς είναι η ανάδειξη άριστων ή πολύ καλών χορευτών από τους μαθητές τους και όχι τα γλέντια. Τα γλέντια έχουν καθαρά οικονομικό χαρακτήρα.
    Αγνοούν τον πλούτο της μουσικοχορευτικής παράδοσης που έχουν στα “χέρια” τους, στοιχείο που φαίνεται από το γεγονός πως προσπαθούν να εντυπωσιάσουν με τις φιγούρες στις παραστάσεις τους παρά να σεβαστούν την παράδοση. Και φυσικά αυτό το στοιχείο δεν αποτελεί εξέλιξη της χορευτικής παράδοσης.
    Οι μαθητές:
    Ο χορός είναι έκφραση του εσωτερική κόσμου. Είναι έκφραση συναισθήματος, αλλά και λογικής και ικανότητας σωματικής. Είναι, όμως,και προσωπική ικανοποίηση. Για να υπάρχει πληρότητα σ` αυτήν την έκφραση απαιτείται αρετή και ταπεινότητα. Αρετές όπως ο σεβασμός στον συγχορευτή – σεβασμός που πηγάζει από τον αυτοσεβασμό – και συνειδητοποίηση πως ανεξάρτητα από τις άριστες χορευτικές ικανότητες πάντα θα υπάρχει κάποιος καλύτερος.

    Υ.Γ. 1ο: Εξυπακούεται πως υπάρχουν και άριστοι χοροδιδάσκαλοι.

    Υ.Γ. 2ο: Θα μπορούσα να αναφέρω πολλά άλλα στοιχεία για όσα γράφω παραπάνω, αλλά είμαι σίγουρους πως θα γίνω κουραστικός. Ευχαρίστως να “ακούσω” διαφωνίες, σχόλια και οτιδήποτε άλλο.

  2. ΓΚΙΤΕΡΣΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ
    Απάντηση

    Μόλις χθες, πριν λίγες ώρες δηλαδή, τελείωσε το 4ο Φεστιβάλ Θάσου “ΤΟ ΠΑΛΑΤΑΚΙ” που διοργανώθηκε από το ΚΕ.Λ.Ε. (Κέντρο Λαογραφικών Ερευνών Λάρισας) και είχαμε ακριβώς αυτή την κουβέντα με όσους μείναμε μέχρι αργά. Κοινή διαπίστωση ήταν ότι μάλλον ξεχάσαμε να γλεντάμε (το μάθαμε να χορεύουμε είναι υπό συζήτηση, γιατί ο χορός βέβαια δεν είναι μόνο βήματα, απαιτείται ΗΘΟΣ και εσωτερική γνώση, όχι επίδειξη και αυτοθαυμασμό). Στη σημερινή εποχή πιστεύω ότι ο Χορός μπορεί να είναι διασκέδαση, επιστήμη, έκφραση, διδασκαλία, ανάγκη, κλπ. Τι χρειάζεται κατά την ταπεινή μου γνώμη για να γίνουν όλα αυτά με μια σειρά ώστε να μπορέσουν να μπουν το καθένα στην θέση του. Οι σωστοί άνθρωποι, στις σωστές θέσεις, τον σωστό χρόνο.
    Ξεκινώντας από την διδασκαλία των Χορών στους συλλόγους ΝΑΙ χρειάζεται η επιστήμη. Η καλή γνώση της ανάλυσης των χορών με επιστημονικό τρόπο (αναλύοντας τον ρυθμό, την κίνηση και την χρονική διάρκεια κάθε κίνησης, ο δάσκαλος διευκολύνει τον εαυτό του αλλά πρωτίστως γίνεται απόλυτα κατανοητός από τους μαθητές του). Ποιος είναι αυτός που θα διδάξει τους χορούς; Για μένα ο ΙΚΑΝΟΣ δάσκαλος με ή χωρίς τυπικά χαρτιά ικανός είναι αυτός που μπορεί να μεταδώσει με εύκολο και κατανοητό τρόπο στους μαθητές του αυτά που γνωρίζει. Η ΓΝΩΣΗ είναι το πρωταρχικό ζητούμενο. Αποκτιέται δύσκολα και σε βάθος χρόνου(εδώ είναι το μεγαλύτερο λάθος πιστεύω των πολλών, νομίζουν όλοι ότι ξέρουν, ενώ είναι στην αρχή μόνο της μακράς διαδρομής τους).
    ΑΥΤΟ πρέπει όλοι οι δάσκαλοι να το επικοινωνήσουμε με τους μαθητές μας, πρέπει να βρούμε τρόπο (δεν είναι δύσκολο, αυτογνωσία πρέπει να διδάξουμε) και να τιθασεύσουμε όλους τους φλύαρους “γνώστες των πάντων”. ΔΟΥΛΕΙΑ λοιπόν σε αυτό το πεδίο για να μάθουμε στους μαθητές μας ότι μια ζωή θα πρέπει να μαθαίνουν και να σέβονται αυτό που τους παραδίδουμε. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: η εκπαίδευση πρέπει να αρχίσει πρώτα προς τους χοροδιδασκάλους και μετά προς τους μαθητές. Δεν είναι κρυφό ότι υπάρχουν πολλοί δυστυχώς δάσκαλοι “παντογνώστες” ενώ είναι στην αρχή της διδακτικής τους πορείας. Δεν είναι κακό να παραδέχεσαι το αυτονόητο, ότι δεν είναι δυνατόν να τα ξέρεις όλα.
    Βγαίνοντας έξω από τις αίθουσες διδασκαλίας είτε πρόκειται για παράσταση ή γλέντι ο σκοπός πρέπει να είναι ένας και μοναδικός “να διασκεδάσω, να εκφραστώ, να περάσω καλά, ΣΕΒΟΜΕΝΟΣ τον διπλανό μου και την παράδοση του τόπου μου”. Τι σημαίνει αυτό; Ότι δεν κάνω επίδειξη, ότι δεν χορεύω για τους άλλους αλλά μόνο για την δική μου έκφραση και ικανοποίηση. Εδώ θα βάλω μια άνω τελεία.
    Έχουμε μπερδέψει δυστυχώς την προσωπική έκφραση με την ικανοποίηση και τον τρόπο που αυτή επιτυγχάνεται. Δεν θαυμάζουν όλοι τον πρώτο θαυμάζουν τον τρόπο που χορεύει κάποιος. Δεν χρειάζεται να είμαι πρώτος για να ικανοποιηθώ. Ακούστε μια αλήθεια. Ο καλύτερος αυθεντικός χορευτής-τρια ποτέ, μα ποτέ δεν χόρευε πρώτος όλο το βράδυ και σε όλους τους χορούς. Είχε τον χορό του που χόρευε και στους άλλους χορούς χαιρόταν τον χορό από οποιαδήποτε άλλη θέση. Αυτή είναι η παράδοσή μας, έτσι μας παραδόθηκε. Δυστυχώς στις χορευτικές ομάδες αυτό δεν έχει γίνει απόλυτα κατανοητό. Θα επαναλάβω ότι πολλοί δάσκαλοι γίνονται οι ίδιοι το κακό παράδειγμα μονοπωλώντας την πρώτη θέση σε όλο το γλέντι. Τι περιμένετε μετά να κάνουν οι μαθητές τους; ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ σε αυτό τον τομέα χρειάζεται και σιγά – σιγά θα το διορθώσουμε.
    Επίσης πρέπει να εκπαιδεύσουμε όλους τους χορευτές μας στο να μάθουν να απολαμβάνουν και από τη θέση του παρατηρητή. Χαρείτε έναν ωραίο χορευτή-τρια και ικανοποιηθείτε από τον χορό του. Δεν ήρθατε στο γλέντι για να κριτικάρεται τους πάντες και τα πάντα. Δεν είναι η σωστή στιγμή. Αφήστε το αυτό για άλλη ώρα, όταν θα είστε στην διαδικασία της εκπαίδευσης. Αφήστε το ΕΓΩ στην άκρη και πάρτε το ΕΜΕΙΣ μαζί σας. Έτσι γλεντούσανε και έτσι πρέπει να γλεντάμε κα σήμερα με το ΕΜΕΙΣ σαν σημαία μας. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο κακό. Πάω στο γλέντι για να δείξω ότι ξέρω να χορεύω. Ακούστε μια άλλη αλήθεια. Χορεύω πάνω από 40 χρόνια, ακόμα και σε περιοχές που θεωρώ ότι τις κατέχω πολύ καλά, σχεδόν σε κάθε γλέντι και κάτι θα ανακαλύψω, κάτι θα βρω, κάτι θα παρατηρήσω, κάτι διαφορετικό θα πάρω. Ξέρετε γιατί; Γιατί έχω μάθει να χαίρομαι την στιγμή του γλεντιού και έχω από πολύ νωρίς ξεχωρίσει το κομμάτι της διδασκαλίας. Έχω μάθει να διασκεδάζω και να εκφράζομαι και καλά μαντέψατε όχι μόνο από την πρώτη θέση.
    Χθες δεν απόλαυσα μόνο τον “Ν” ως χορευτή ή δάσκαλο τον θαύμασα σαν άνθρωπο μέσα από τον χορό του και ξέρετε κάτι το χάρηκα και περισσότερο από το να μπορούσα να χορέψω(ένα ατύχημα δεν μου επέτρεπε) γιατί είχα τόσο καιρό να δω ένα ωραίο χορευτικό να ξέρει και να συνδυάζει τόσο μια άρτια χορευτική παράσταση, αλλά να ξέρει κυριότερα να διασκεδάζει στο γλέντι με ήθος, αξιοπρέπεια και σεβασμό προς όλους. Ξέρετε ποιοι το πετυχαίνουν αυτό; Όσοι γνωρίζουν πολύ καλά ποιοι είναι, τι θέλουν από το χορό τους και ποιο είναι το νόημα του να χορεύεις. Μπράβο και πάλι μπράβο στον ‘Ν” και την παρέα τους.
    Ολοκληρώνοντας γιατί μπορώ να γράφω για μέρες, θα ήθελα να σταθώ σε αυτές τις τρεις λέξεις που πρέπει κατά την γνώμη μου να εστιάσουμε είτε πρόκειται για γλέντι, είτε για παράσταση, είτε για διδασκαλία. “ΗΘΟΣ, ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ & ΣΕΒΑΣΜΟΣ”. Δεν είναι δύσκολο εμείς (εγώ και η σύζυγός μου) στο χορευτικό μας το έχουμε καταφέρει. ΠΩΣ; Με ένα και μοναδικό τρόπο: Είμαστε οι ίδιοι το καλύτερο παράδειγμα για τους μαθητές μας. Κάθε μας πράξη, κάθε κίνηση στον χορό μας, στην διδασκαλία μας, στις παραστάσεις μας, στο γλέντι μας, στην καθημερινότητά μας, διακατέχεται από αυτό το τρίπτυχο. Έχουμε μάθει από τους παλιότερους, έχουμε διδαχτεί από αυθεντικούς χορευτές, από την οικογένειά μας να ΣΕΒΟΜΑΣΤΕ όλους τους ανθρώπους, να τους αντιμετωπίζουμε με τον πιο αξιοπρεπή τρόπο ακόμα και όταν κάποιοι δεν το εκτιμούν, γιατί έτσι προστάζει το ήθος μας. Και αν αυτά νομίζεται ότι δεν διδάσκονται σας διαβεβαιώνουμε ότι κάνετε λάθος. Διδάσκονται με υπομονή και πολύ αγάπη για αυτό που είσαι και για αυτό που θέλεις να υπηρετείς. Ξεκινήστε τώρα, ποτέ δεν είναι αργά. Κάντε μια καινούργια αρχή. ΣΕΒΑΣΤΕΙΤΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ, ΦΕΡΘΕΙΤΕ ΤΗΣ ΜΕ ΑΞΙΟΠΡΕΠΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΟ ΤΡΟΠΟ.
    Καλή αντάμωση……..

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *