Το Έθιμο του Χριστουγεννιάτικου δέντρου, προέλευση, συμβολισμοί και πώς ήρθε στην Ελλάδα

Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο των εορτών των Χριστουγέννων. Το στόλισμα του, κάθε χρόνο, είναι μια από τις πιο όμορφες στιγμές που ζούμε στα σπίτια μας, καθώς προσπαθούμε να μπούμε στο πνεύμα των εορτών. Είναι μια συνήθεια τόσο διαδεδομένη που βλέπουμε κάθε χρόνο ακόμα και διάσημοι τραγουδιστές και ηθοποιοί να αναρτούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες με τις οικογένειες τους, καθώς στολίζουν το Χριστουγεννιάτικό δέντρο στο σπίτι τους. Αναρωτηθήκατε όμως πως δημιουργήθηκε αυτό το έθιμο, αλλά κυρίως πως διαδόθηκε παγκοσμίως; Η ομάδα συντακτών του Παρατηρητή της Παράδοσης έκανε την έρευνά του και είναι εδώ να σας διαφωτίσει.

Οι ρίζες αυτού του εθίμου έρχονται από την Αρχαιότητα, όπου οι παγανιστές πίστευαν ότι ο στολισμός με φυτά πράσινου χρώματος είχε την ιδιότητα να διώχνει τα κακά πνεύματα. Έτσι παρατηρούνταν, ειδικά στους λαούς της Βόρειας Ευρώπης, η συνήθεια να κρεμάνε κλαδιά από έλατο έξω από την πόρτα του σπιτιού ή της αυλής για προστασία. Σε άλλες περιοχές κρεμούσαν κλαδιά εντός της οικίας τους για τους ίδιους βέβαια λόγους. Επίσης τα πράσινα φυτά συμβόλιζαν την γονιμότητα και τη ζωή. Αντίστοιχες περιγραφές υπάρχουν και στην Αρχαία Αίγυπτο και στη Ρώμη αλλά και στην Ελλάδα.

Κατά τον Μεσαίωνα, στη βόρεια Ευρώπη στόλιζαν ολόκληρα δέντρα με αφορμή διαφόρων εορτών. Το πρώτο Χριστουγεννιάτικο δέντρο ν στολίστηκε το έτος 1611 από την Δούκισσα Δωροθέα ‑ Σίβυλλα του Βρανδεμβούργου. Από εκεί το έθιμο μεταφέρθηκε και στους λοιπούς εύπορους κατοίκους της περιοχής, καθώς τότε ακόμα η αγορά ενός έλατου ήταν ακριβή. Τον 19^ο αιώνα δημιουργούνται δάση με έλατα ώστε να καλυφθεί η όλο και αυξανόμενη ζήτηση για Χριστουγεννιάτικα δέντρα. Με την πιο προσιτή τιμή δέντρου το έθιμο διαδόθηκε ακόμα περισσότερο.

Το 1832 ένας καθηγητής του Χάρβαρντ, γερμανικής καταγωγής, στόλισε το πρώτο Χριστουγεννιάτικο δέντρο στις ΗΠΑ, στο σπίτι του. Ακολούθησαν κι άλλοι γερμανοί που μετανάστευσαν στις ΗΠΑ αλλά και πάλι το Έθιμο αντιμετωπίστηκε αρχικά ως παγανιστικό. Μέχρι που το 1846, το δημοφιλείς βασιλικό ζεύγος, Βασίλισσα Βικτώρια και ο Γερμανός Πρίγκιπας Άλμπερτ, εμφανίστηκαν στο Illustrated London News καθώς στέκονταν με τα παιδιά τους γύρω από ένα Χριστουγεννιάτικο δέντρο. Σε αντίθεση με την προηγούμενη βασιλική οικογένεια, η Βικτώρια ήταν πολύ δημοφιλής στους υπηκόους της με αποτέλεσμα το Χριστουγεννιάτικο δέντρο να θεωρηθεί αμέσως «της μόδας». Κάπως έτσι διαδόθηκε γρήγορα το έθιμο και στη Βόρεια Αμερική. Στις 22 Δεκεμβρίου 1882, ο Τόμας Έντισον ηλεκτροφώτισε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Νέα Υόρκη, αντικαθιστώντας τα κεριά με ηλεκτρικούς λαμπτήρες, που ο ίδιος είχε ανακαλύψει.

Ο στολισμός του Χριστουγεννιάτικου δέντρο φαίνεται πως αποτελούνταν από κόκκινα μήλα, γλυκά και κεριά. Αργότερα αντικαταστάθηκαν από κόκκινες μπάλες, ηλεκτρικά λαμπιόνια και διαφόρων ειδών στολίδια. Ωστόσο ακόμα και σήμερα, υπάρχουν στη αγορά, ειδικά σε σουπερ μάρκετ γερμανικών συμφερόντων, Χριστουγεννιάτικά γλυκά με ένα μικρό χρυσό κορδόνι για να μπορεί ο καταναλωτής να τα κρεμάσει στο Χριστουγεννιάτικο δέντρο του. Επίσης να πούμε ότι παλαιότερα στις βόρειες χώρες ο στολισμός γινόταν την παραμονή των Χριστουγέννων.

Η Καθολική Εκκλησία για πολλά χρόνια αντιμετώπιζε το Χριστουγεννιάτικο δέντρο ως παγανιστικό έθιμο μέχρι τα μέσα του 20^ου αιώνα. Ωστόσο, σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Focus, το Χριστουγεννιάτικο δέντρο συμβόλιζε την πτώση του Αδάμ και της Εύας από τον παράδεισο. Το δέντρο που χρησιμοποιούσαν για την αναπαράσταση του γεγονότος της πτώσης ήταν το έλατο, καθώς είναι αειθαλές και παραμένει πράσινο και κατά τον χειμώνα και το κόκκινο μήλο συμβόλιζε τον απαγορευμένο καρπό. Επίσης υπάρχουν αναφορές ότι το Χριστουγεννιάτικο δέντρο συμβολίζει τα πάθη του Χριστού, το έλατο συμβολίζει το ακάνθινο στεφάνι ενώ το μήλο συμβολίζει το ξύδι (προφανώς γιατί στις βόρειες χώρες το μηλόξυδο είναι αρκετά πιο διαδεδομένο).Βέβαια το πιθανότερο είναι αυτοί οι συμβολισμοί να αποτελούν μια πρώτη προσπάθεια να δώσουν χριστιανικό «τόνο» στο έθιμο. Το πρώτο Χριστουγεννιάτικο δέντρο στο Βατικανό στολίστηκε το 1982 οπότε και έγινε η πλήρη αποδοχή του εθίμου από την επίσημη Καθολική Εκκλησία.

Το έθιμο του Χριστουγεννιάτικου δέντρου εισήχθη στην Ελλάδα επί Βαυαροκρατίας, όταν τα Χριστούγεννα του 1834 στολίστηκε με δέντρο η κατοικία του Όθωνα στο Ναύπλιο και συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια στο παλάτι των Αθηνών. Στις 24 Δεκεμβρίου 1843 στήθηκε για πρώτη φορά χριστουγεννιάτικο δέντρο σε ελληνικό σπίτι και συγκεκριμένα στο αρχοντικό του Ναξιώτη Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου, γενικού Προξένου της Ρωσίας στην Αθήνα.

Το έθιμο, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, άργησε να εξαπλωθεί στην χώρα μας. Μόλις την δεκαετία του τριάντα κάποια αστικά σπίτια άρχισαν να στολίζουν χριστουγεννιάτικο δέντρο, ενώ μεταπολεμικά το έθιμο διαδόθηκε ταχύτατα τόσο στις πόλεις όσο και στην ύπαιθρο χώρα.

ΠΗΓΕΣ: https://www.meinetanne.de/weihnachtsbaum/weihnachtsbaum-geschichte/

https://www.ant1news.gr/eidiseis/article/554383/i-istoria-toy-xristoygenniatikoy-dentroy-pos-eftase-to-ethimo-stin-ellada