Ο κύκλος συνεντεύξεων του Παρατηρητή της Παράδοσης συνεχίζεται, αυτή τη φορά με έναν άνθρωπο που μαζί με το συγκρότημα του έκανε μεγάλη αίσθηση στο χώρο της παράδοσης. Είναι δάσκαλος αλλά μεγάλο μέρος της καρδιάς του είναι αφιερωμένο στην παραδοσιακή μουσική και στη γκάιντα. Ανήκει στη νεότερη γενιά γκαιντατζήδων, αλλά έχει συμμετάσχει σε αρκετές δισκογραφίες και σε αμέτρητες εκδηλώσεις εντός και εκτός Ελλάδας. Σας καλωσορίζουμε σε ένα ακόμα κεφάλαιο του «Ποιος είναι ο Σπύρος Στράτος».
1. Υπάρχει κάτι που θέλεις να κάνεις και δεν το έχεις κάνει ακόμα;
Αρχικά, ευχαριστώ τον «Παρατηρητή της Παράδοσης» για την τιμή και φιλοξενία, εύχομαι καλή συνέχεια στο όμορφο έργο σας και υγεία σε όλο τον κόσμο αυτή την κρίσιμη περίοδο.
Ασφαλώς υπάρχουν πάρα πολλά που δεν έχω κάνει και στοχεύω να κάνω στο μέλλον, τόσο στη μουσική όσο και στην παιδαγωγική. Οι στόχοι και τα κίνητρα είναι οι δύο κινητήριοι μοχλοί της ζωής του ανθρώπου άλλωστε. Οι δύο μεγάλες αγάπες μου, η ειδική εκπαίδευση και η παραδοσιακή μουσική, είναι πεδία που πάντα σε κάνουν να θέλεις να βελτιώνεσαι , να εξελίσσεσαι, να ψάχνεις, να μαθαίνεις και κυρίως να δημιουργείς.
2. Σε ποια χώρα θα ήθελες να ταξιδέψεις;
Για να είμαστε ειλικρινείς, οι μουσικοί είναι τυχεροί σε αυτό το κομμάτι. Τι πιο όμορφο να ταξιδεύεις σε Ευρώπη, Αμερική, Καναδά ή Αυστραλία , για να συναντήσεις τους ομογενείς Έλληνες, να βλέπεις πώς είναι η ζωή τους και να γλεντάς μαζί τους σε πολύ όμορφα ανταμώματα. Εξίσου πολύτιμη εμπειρία, όμως, είναι και τα διεθνή φεστιβάλ μουσικής που παίζουμε τα τελευταία χρόνια. Γενικά, θεωρώ πως τα ταξίδια είναι από τις πιο ουσιαστικές εμπειρίες στη ζωή ενός ανθρώπου. Η αλληλεπίδραση με άλλους πολιτισμούς ανοίγει τους ορίζοντες του νου, συλλέγεις εμπειρίες που μπορούν να σε βελτιώσουν σαν προσωπικότητα σε πολλά επίπεδα, ακόμα και να σε εμπνεύσουν. Ένα ταξίδι που δεν έχω καταφέρει ακόμα να κάνω, αλλά έχω ως στόχο, είναι στις χώρες της Σκανδιναβίας. Έχουν τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο, δομημένα σε πρωτοποριακά μοντέλα μάθησης και οικοδόμησης της γνώσης, στοιχεία που εμείς οι εκπαιδευτικοί πάντα θαυμάζουμε και θέλουμε να γνωρίσουμε από κοντά.
3. Αν μπορούσες, τι θα άλλαζες στην Ελλάδα;
Πολύ ουσιαστική ερώτηση και χαίρομαι που τη θέτεις. Επίτρεψε μου να πω ότι θα ήθελα να αλλάξουν πρωτίστως ζητήματα που αφορούν εμάς τους ίδιους τους ανθρώπους που ζούμε σε αυτό τον ευλογημένο τόπο. Καμία αλλαγή δεν μπορεί να επέλθει πουθενά αν δεν αλλάξουμε πρώτα τους εαυτούς μας. Πιστεύω πως υπάρχουν περιθώρια να βάλουμε τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη στη ζωή μας, να λειτουργούμε με ενσυναίσθηση, δηλαδή να μπαίνουμε στη θέση του άλλου και να προσπαθούμε να αντιληφθούμε πως νιώθει, να γίνουμε πιο υπεύθυνοι πολίτες και να φερόμαστε με σεβασμό απέναντι στη φίλη ή τον φίλο, τον συνάδελφο, τους συνεργάτες, την οικογένεια και γενικά τον συνάνθρωπο. Τέλος, είναι ουσιαστικό να δώσουμε περισσότερη βαρύτητα στην παιδεία και στις αξίες που μας διδάσκουν οι τέχνες και ο πολιτισμός. Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να αλλάξουμε προς το καλύτερο την κοινωνία μας και κατ’ επέκταση την Ελλάδα.
Κάτι λίγο πιο lifestyle
4. Ποια είναι τα τρία πρώτα πράγματα που κάνεις όταν ξυπνάς
Καθημερινά δεν έχω περιθώρια να κάνω πολλά όταν ξυπνώ. Είμαι αναπληρωτής δάσκαλος ειδικής αγωγής στα Λάβαρα Έβρου, οπότε φεύγω για το σχολείο πολύ νωρίς το πρωί, διότι ζω στην Αλεξανδρούπολη. Τα Σάββατα ξυπνώ, λόγω συνήθειας, πάλι αρκετά νωρίς, βάζω καφέ μετά μουσικής, και αργότερα ετοιμάζω πράγματα για ταξίδι για γλέντι με τη Ζυγιά.
5. Ποιο είναι το τελευταίο πράγμα που κάνεις πριν κοιμηθείς;
Μου αρέσει πολύ να ακούω παραδοσιακή μουσική από άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπως Μακεδονία (ακούω πολύ τον φίλο μου τον Σάββα και τα άλλα παιδιά στα «Χάλκινα Ηχοχρώματα»), Κρήτη, Μικρά Ασία και άλλες περιοχές. Μου αρέσει όμως να ακούω και παραδοσιακή μουσική από άλλους πολιτισμούς της γης, υπάρχουν τόσο όμορφα και ενδιαφέροντα ακούσματα παντού και ισχυρές κοινωνικές ιστορίες πίσω από αρκετά είδη.
Σχετικά με την ενασχόληση σου με τα παραδοσιακά
6. Από πότε ξεκίνησε η ενεργή ενασχόληση σου με την παράδοση;
Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που συμμετείχε σε πολιτιστικούς συλλόγους και από πολύ μικρή ηλικία, αν θυμάμαι καλά πριν ξεκινήσω το δημοτικό σχολείο, ασχολήθηκα κι εγώ με το χορό. Γνώρισα και αγάπησα την ελληνική παράδοση συνολικά, γεγονός που με βοήθησε αρκετά στη διαμόρφωση διαλεκτικής αντίληψης της παράδοσης αργότερα ως μουσικός.
7. Τι σε οδήγησε να ασχοληθείς με την παράδοση;
Ήμουν τόσο μικρός όταν πρωτοασχολήθηκα με την παράδοση, που νιώθω σαν να γεννήθηκα μέσα σε αυτό πλαίσιο. Κι αυτό είναι ευλογία. Τα ίδια στοιχεία που ακόμα και τώρα με συναρπάζουν είναι εκείνα που με γοήτευσαν για πρώτη φορά και θέλησα να πάρω την γκάιντα αγκαλιά. Είναι οι γλυκόλαλες μελωδίες, είναι τα συγκινητικά μωαμπέτια, που τότε δεν μπορούσα να εξηγήσω τι με έκαναν να αισθάνομαι ,αλλά τώρα συνειδητοποιώ ότι ήταν συγκίνηση, είναι οι ξεσηκωτικοί ρυθμοί αλλά και οι ανατριχιαστικές φωνές των γιαγιάδων που άκουγα σε παλιές ηχογραφήσεις. Ήταν εσωτερικά τα κίνητρα , λοιπόν, που με οδήγησαν στη μουσική και γι’ αυτό ήταν πολύ ισχυρά. Εθίστηκα από την ηλικία των 10 στην γκάιντα και στην θρακιώτικη παράδοση και αργότερα, όντας έφηβος, όλη μέρα στο σπίτι άκουγα ηχογραφήσεις με γκάιντες από τον Ντομπρίδη, τον Κιτσικούδη, τον Σιδέρη, τον πάππου Ηλία από την Παταγή, τον Ζανιά από το Νέο Μοναστήρι, τον Ουζουνάκη από τη Ροδόπη.
8. Ποιόν συνάδελφό σου σέβεσαι πάρα πολύ;
Αρχικά, σέβομαι και εκτιμώ απεριόριστα όλους εκείνους τους ανθρώπους της λαογραφίας, ερευνητές και χοροδιδασκάλους, που χωρίς να λογαριάζουν προσωπικό χρόνο και χρήμα παλεύουν καθημερινά για να σωθούν τα ήθη και έθιμα, τα τραγούδια, οι φορεσιές και οι χοροί της παράδοσης, χωρίς να θέλω να αναφέρω ονομαστικά κάποιον για να μην αδικήσω κανέναν. Σέβομαι ειλικρινά συναδέλφους μουσικούς της γενιάς μου που με το ήθος τους φωτίζουν το χώρο μας, όπως ο Στέλιος Ματακάκης, ο Βαγγέλης Δωρόπουλος, η Κατερίνα Δούκα, ο Κώστας Μερετάκης , ο Γιώργος Καραγεωργίου, ο Γιώργος Δρικούδης, ο Βαγγέλης Ψαθάς, ο Μανόλης Παπαδομαρκετάκης, ο Θάνος Σταυρίδης και άλλοι πολλοί φυσικά. Τιμώ και σέβομαι τους ανθρώπους που αφήνουν σπουδαία παρακαταθήκη σε όλους εμάς τους νεότερους, τους δασκάλους μας τον κ. Αϊδονίδη , τον κ. Δοϊτσίδη, τον κ. Δημούδη, τον Γιάννη Ντομπρίδη ,τον Πασχάλη Κιτσικούδη και άλλους πολλούς οργανοπαίχτες που δεν είναι πλέον μαζί μας, όπως ο μπαρμπα – Σιδέρης, ο Πασχάλης Χρηστίδης, ο Θεοδόσης Λογαρούδης και αμέτρητοι άλλοι. Τέλος, σέβομαι και ευχαριστώ όλο τον κόσμο, έναν προς έναν, που στηρίζουν τα παραδοσιακά γλέντια και έθιμα, δραστηριοποιούνται σε συλλόγους και συμβάλλουν στην πράξη, όχι αφηρημένα, στο να είναι η παράδοση ένας ζωντανός οργανισμός που έχει θέση στη σύγχρονη ζωή, και όχι ένα απλό μουσειακό είδος τέχνης.
9. Με ποια πρότζεκτ έχει πιαστεί την παρούσα στιγμή;
Έχουμε τη χαρά και την τιμή να επιμελούμαστε μουσικά μία ακόμη δισκογραφική παραγωγή του Εκπολιτιστικού Λαογραφικού Συλλόγου Διδυμοτείχου «Τα Δίδυμα Τείχη». Όπως και το προηγούμενο cd «Νερ για δγείτι αφιγκραστείτι», το νέο άλμπουμ θα περιλαμβάνει ανέκδοτα παραδοσιακά τραγούδια από συγκεκριμένα χωριά του Έβρου από το αρχείο καταγραφών του Απόστολου Πολυσάκη, του συλλόγου και συνεργατών του, καθώς και ένα πλούσιο ένθετο με λαογραφικά στοιχεία των χωριών που προέρχονται τα τραγούδια και της παράδοσής τους. Ελπίζουμε ότι το άλμπουμ θα κυκλοφορήσει σύντομα.
10. Ποια είναι τα σχέδια σου για το μέλλον σχετικά με το αντικείμενο σου;
Όσον αφορά το κομμάτι της παράδοσης, στόχος της Εβρίτικης Ζυγιάς είναι η ανάδειξη και προβολή του αυθεντικού πλούτου τραγουδιών, εθίμων και μουσικών κάθε περιοχής της Θράκης. Και το τονίζω αυτό, διότι Θράκη δεν είναι μόνο 5-10 χωριά που έχουν προβληθεί περισσότερο, αλλά Θράκη είναι και οι Αρβανίτες, Θράκη είναι και οι Γκαγκαούζηδες, Θράκη είναι και οι Βορειοθρακιώτες και οι προσφυγικοί πληθυσμοί από την Ανατολική Θράκη, είναι η Ροδόπη, η Ξάνθη, οι Πομάκοι και κάθε χωριό που τραγουδούν και χορεύουν. Κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε, γιατί δυστυχώς μαζί με τους ανθρώπους χάνεται και κομμάτι του πολιτισμού μας, αν δεν διασωθεί. Υπάρχουν αρκετά ανέκδοτα τραγούδια από όλες αυτές τις περιοχές, υπάρχουν άνθρωποι που μας τα εμπιστεύονται και τους ευχαριστούμε. Συνεπώς, τα σχέδια μας αναφορικά με τη δισκογραφία κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.
10+1 Τι θα συμβούλευες κάποιον που ξεκινάει τώρα την ενασχόληση του με την παράδοση.
Πρώτα απ’ όλα, όποιος ξεκινά να ασχολείται τώρα με την παράδοση, πρέπει να έχει ως ευαγγέλιο το σεβασμό και την ευγένεια απέναντι σε όλους, να ασκεί κριτική εποικοδομητική και όχι κακοπροαίρετη και να μην βλέπει ως ανταγωνιστή κανέναν. Στην παράδοση μπορεί ο καθένας να βρει τον δικό του ψυχικό παράδεισο και να ζήσει μέσα σε αυτόν, είναι άδικο να υπάρχει κακία και αρνητισμός. Είναι πραγματικά λυπηρό στο έτος 2020 να βλέπεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης νέα παιδιά, και όχι μόνο, να προσβάλλουν απερίσκεπτα χοροδιδασκάλους και καλλιτέχνες και το έργο τους. Ένα μήνυμα που πρέπει να περνάμε όπου είμαστε, ό,τι κι αν κάνουμε είναι πως η μισαλλοδοξία και ο φθόνος δεν έχουν θέση στην παράδοση και τον πολιτισμό. Κι αυτό πρέπει να το εμπεδώσουμε όλοι, παλιοί και νέοι που τώρα μπαίνουν στο χώρο αυτό. Ο πολιτισμός ενώνει τους ανθρώπους κάτω από κοινούς σκοπούς, οι αξίες και οι αρετές της ηθικής οφείλουν να είναι ριζωμένες στην παιδεία, την αντίληψη και τη συμπεριφορά μας.
Επιπλέον, είναι σημαντικό τα πρώτα βήματα κάποιου, ειδικά στα παραδοσιακά όργανα, να δομούνται πάνω στα παραδοσιακά πρότυπα που άφησαν οι παλιοί, στο παλιό ηχόχρωμα και παίξιμο που αποτελεί σημείο αναφοράς αυτής της παράδοσης. Εξίσου βαρυσήμαντη είναι και η ακαδημαϊκή μόρφωση πάνω σε θέματα λαογραφίας. Από κει και πέρα, η μουσική είναι τέχνη, δημιουργία και έκφραση, κάθε καλλιτέχνης είναι ελεύθερος να ακολουθήσει τη διαδρομή που τον εμπνέει, αρκεί να ξέρει κάθε στιγμή τι κάνει, γιατί το κάνει και να μην συγχέει καταστάσεις.
Εκ της ομάδας συντακτών του Παρατηρητή της Παράδοσης ευχαριστούμε θερμά τον Σπύρο Στράτο που μας παραχώρησε την συνέντευξη, πιστεύουμε ότι οι φίλοι της σελίδας μας θα εκτιμήσουν την συνέντευξη αυτή. Ευχόμαστε στον ίδιο και σε όλη τη Ζυγιά (όπως συνηθίζετε να αποκαλείται εν συντομία το συγκρότημα Εβρίτικη Ζυγιά) υγεία, υπομονή, ομόνοια και καλή δύναμη ώστε να μας ψυχαγωγούν και σε συνεργασία με τους ερευνητές, να μας μαθαίνουν συνεχώς νέα τραγούδια μέσα από τις δισκογραφίες και τα θρακιώτικα γλέντια.
