ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΛΕΡΓΙΟΣ

Ο κύκλος συνεντεύξεων του Παρατηρητή της Παράδοσης συνεχίζεται, αυτή τη φορά με έναν άνθρωπο που ασχολείται χρόνια με την παράδοση. Τον γνωρίσαμε από το ΚΕΠΕΜ ως δάσκαλο χορού για το νησί της Ικαρίας αλλά όπως μας αποκάλυψε η αγάπη του κλίνει περισσότερο πως την ραφή – επιδιόρθωση και συντήρηση παραδοσιακών φορεσιών. Σας καλωσορίζουμε σε ένα ακόμα κεφάλαιο του «Ποιος είναι ο Κωνσταντίνος Καλέργιος».

ΠΠ Καλησπέρα, μεγάλη μας τιμή που ανταποκριθήκατε στην πρόσκληση της σελίδας μας. Σας γνωρίσαμε ως δάσκαλο του ΚΕΠΕΜ με θέμα την παράδοση της Ικαρίας, Αυτή είναι η κύρια απασχόληση σας σχετικά με την παράδοση;

ΚΚ Καλησπέρα σας, χάρηκα για την πρόσκληση σας. Η διδασκαλία και τα σεμινάρια είναι ένα κομμάτι της ενασχόλησής μου με την παράδοση. Ασχολούμαι και με την έρευνα, συντήρηση παλαιών εξαρτημάτων και αντιγραφών με σεβασμό στη λεπτομέρεια των πρωτοτύπων. Πιο πολύ προσπαθώ να αναδείξω φορεσιές και ειδικότερα στοιχεία που δεν είναι γνωστά στα χορευτικά τμήματα. Βλέπετε, στο θέμα της φορεσιάς υπάρχουν πολλά άγνωστα αντικείμενα πολλές φορές βλέπω από τα χορευτικά τμήματα μια ασταμάτητη αντιγραφή από τμήμα σε τμήμα. Υπάρχουνε δηλαδή 2-3 χορευτικά τα οποία θεωρούνται πολύ καλά και όλα τα υπόλοιπα τμήματα προσπαθούν να αντιγράψουν τις φορεσιές τους, χωρίς να ψάξουν ούτε αν είναι σωστές οι επιλογές, ούτε αν υπάρχουν και κάποιες άλλες επιλογές, προκειμένου να υπάρχει και μια ποικιλία – πολυμορφία. Το ενδυματολογικό κομμάτι στην Ελληνική παράδοση είναι πανέμορφο ακριβώς επειδή έχει ποικιλομορφία, δεν υπάρχει μια μόνο αντρική και μία μόνο γυναικεία φορεσιά ανά περιοχή. Επίσης γίνονται και πολλά μικρά αλλά και μεγαλύτερα λάθη, για παράδειγμα δεν είδα πουθενά παλιά φωτογραφία με ένα κομμάτι από ζωνάρι κατεβασμένο, δεν το είδα πουθενά σε καμία περιοχή της ηπειρωτικής Ελλάδας των νησιών και της Μ.Ασίας. Μάλιστα, μια φορά που έκανα παρατήρηση σε ένα χορευτικό και τους ρώτησα «Είδατε ποτέ παλιά φωτογραφία με την μια άκρη του ζωναριού κατεβασμένη ;» μου απατήσανε «Δεν είναι επιστημονική μέθοδος αυτή». Αν δεν είναι επιστημονική μέθοδος η αναζήτηση παλαιών φωτογραφιών τότε δεν ξέρω ποια μέθοδο θα μπορούσε να είναι «πιο επιστημονική».

ΠΠ Δεν ασχολείστε με το χορευτικό κομμάτι πλέον;

ΚΚ Ασχολούμαι. Η φορεσιά είναι ένα κεφάλαιο πολύ οικείο σε μένα μιας και μέσα στα ραψίματα μεγάλωσα, έχω απηυδήσει με τα χορευτικά, κάθε 2^ηγωνιά της πόλης έχουν και ένα χορευτικό. Φαινομενικά αυτό είναι καλό , αλλά οι περισσότεροι που είναι μέλη στα χορευτικά δεν έχουνε της παράδοση στη ζωή τους, δεν την αγαπάνε. Απλά θέλουν να περάσουν τον χρόνο τους, θέλουν να κάνουν κάποιες γνωριμίες, να κοινωνικοποιηθούν. Δεν τους ενδιαφέρει πραγματικά η παράδοση ούτε επιδιώκουν να μάθουν περισσότερα για αυτήν. Σεμινάρια βέβαια κάνω ακόμα αν με γιατί θεωρώ ότι έχω καλή γνώση για την παράδοση του νησιού δεδομένου ότι έχω καταγωγή από εκεί, πάντα ταξίδευα και ταξιδεύω στο νησί όποτε μπορώ, συνέχεια ρωτούσα για τα πάντα και τον πατέρα που αλλά τους όλους τους κατοίκους του νησιού σχετικά με τα ήθη και τα έθιμα του νησιού, τραγούδια την ντοπιολαλιά, κλπ. Κάποιοι περνάνε στα χορευτικά πράγματα που δεν ισχύουν σχετικά με τους χορούς του νησιού, τους ρωτάω κατά καιρούς «Πότε τα είχαμε αυτά στην Ικαρία;» και εκείνοι μου απαντάνε «ε και τι έγινε;». Θέλει αγάπη και μεράκι η παράδοση.

ΠΠ Θα μπορούσατε να μας πείτε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα σχετικά με την παράδοση της Ικαρίας; Κάποια στοιχεία ενδεχομένως που σας έκαναν και εσάς εντύπωση όταν τα ανακαλύψατε;

ΚΚ Κάτι που μου έκανε εντύπωση είναι ότι στην Ικαρία τα γλέντια ήταν ορχηστρικά, δεν τραγουδούσαμε. Θυμάμαι όταν ήμουν μικρός προσπαθούσα να γράψω τον χορό, προσπαθούσα να ζωγραφίσω και τις πατούσες, αλλά παρατήρησα ότι δεν τραγουδούσαν. Αρχικά νόμιζα ότι ήταν διαστρέβλωση της παράδοσης, αλλά ρώτησα τον πατέρα μου και αυτός μου είπε ότι δεν είχαμε τραγούδια, πχ η συμπεθέρα το έλεγαν «ο παλιός», εννοούν τον παλιό (Ι)καριώτικο. Είχε πολλά δίστιχα χωρίς σχέση μεταξύ τους. Αυτό που ακούμε τώρα ως συμπεθέρα είναι απλά κάποιοι στίχοι. Όσο για τον χορό του «Συμπεθέρα», αν ρωτήσουμε 70αηδες «Πώς χορεύεται η Συμπεθέρα» θα σου δείξουν τον γνωστό (Ι)καριώτικο (πηδιχτό) γιατί έτσι εξελιχτεί κατόπιν. Αυτό που χορεύουν τα συγκροτήματα ως «Συμπεθέρα» είναι χορός έδειξαν κάποιοι στον Σίμνωνα Καρά όταν ήρθαν από την Ικαρία και το δείχνω και εγώ στα σεμινάρια. Στο χωριό Αμάλου, μάζεψαν την δεκαετία του 90 κάποιους ντόπιους για μια εκδήλωση να χορέψουν και όταν τους έβαλαν να χορέψουν την «Συμπεθέρα» δεν το ήξεραν, αυτοσχεδίαζαν. Δεν ξέρανε το βήμα.

Επίσης το «Κάτω στο γιαλό», το έμαθα από τον Σίμωνα Καρρά, δεν μου τον έδειξε κανένας από την Ικαρία. Υποθέτω ότι ήταν χορός κάποιου δασκάλου που πήγε στην Ικαρία από άλλο μέρος και ίσως να τους τον έδειξε στους ντόπιους. Πέρασε λοιπόν σε κάποιους, που έτυχε να τον δείξουν και στον Σίμωνα Καρά αλλά μάλλον δεν έγινε αποδεκτός από το σύνολο τους νησιού με αποτέλεσμα να ξεχαστεί.

ΠΠ Πως ξεκίνησε η συνεργασία σας με το ΚΕΠΕΜ.

ΚΚ Ο παππούς μου ήταν νονός της γυναίκας του Καρρά της Αγγελικής Βατούγιου από το χωριό Αμάλου κοντινό του δικού μας Καρκιναγρίου. Αποφάσισα εγώ και ο αδερφός μου να γραφτούμε στη σχολή. «Τι ήρθατε να κάνετε εδώ;» μας ρώτησε ο Καρράς με το γνωστό του ύφος. «Να γραφτούμε στη σχολή» του απαντήσαμε. «Πρώτη μου φορά βλέπω καριώτες να τραγουδάνε» ήταν η τελική του κουβέντα.

ΠΠ Από πότε ξεκίνησε η ενεργή ενασχόληση σου με την παράδοση;

ΚΚ Από μικρό παιδί μου άρεσε πολύ. Δεν ξύπνησα ένα πρωί και είπα «θα ασχοληθώ με τον χορό». Αλλά όταν άκουγα παραδοσιακή μουσική, ειδικά κομμάτια ορχηστικά μου άρεσε πολύ. Επεδίωκα να κάνω παρέες με παππούδες και γιαγιάδες, ρώταγα «πώς γίνονταν εκείνο πως γίνονταν το άλλο» κλπ. Μετά όταν στο σχολείο μας έμαθαν χορούς είχα ενθουσιαστεί, μάθαινα έναν χορό και τον έδειχνα με στους φίλους μου. Μετά όποιον έβρισκα κρόταγα «Από πού είσαι;» «Από την τάδε περιοχή» «Τι χορούς έχετε εκεί;». Από 10 χρονών δηλαδή κρατούσα σημειώσεις για όλα αυτά. Αργότερα, κατά την στρατιωτική μου θητεία, ρώταγα τους συναδέλφους μου για χορούς, τραγούδια , φορεσιές κλπ, ρώταγα τα πάντα και τα σημείωνα μετά.

ΠΠ Ποιόν συνάδελφό σας σέβεστε πάρα πολύ;

ΚΚ Δεν μπορώ να πω όνομα εύκολα ένα όνομα, είναι πολλοί και πιστεύω πως ο καθένας κάποιο λιθαράκι μπορεί να δώσει. Θα πω ένα άτομο την Υβόννη Χάντ μια σπάνια περίπτωση ερευνητή και δασκάλας χορού που αν και γνήσια αμερικάνα έχει σοβαρότητα μεγάλη στο αντικείμενο που δεν την έχουν άλλοι που είναι ντόπιοι.

ΠΠ Με ποια πρότζεκτ έχει πιαστεί την παρούσα στιγμή;

ΚΚ Διδάσκω σε σεμινάρια κυρίως για την Ικαρία και τους Φούρνους. Κυρίως όμως όπως προανέφερα συντήρηση και κατασκευή φορεσιών, αναζήτηση βιβλίων σχετικά με φορεσιές, φωτογραφίες και τελευταία μεγάλη αναζήτηση στο ιντερνέτ Μπαίνω σε μεγάλες λεπτομέρειες στο πως θα γίνει η ύφανση ή η βαφή Θα ήθελα να μπω μέσα στις ίνες για να εμβαθύνω στο πώς γίνεται, αλλά θέλει γερά νεύρα και μεγάλη αγάπη, Έτσι ανακαλύπτω νέα πράγματα συνέχεια, και έτσι αισθάνομαι πλούσιος. Αυτό είναι πάθος μου. Θυμάμαι που έκανε εντύπωση σε κάποιους μαθητές όταν πήγα να διδάξω στο ΚΕΠΕΜ και με φορεσιά. Η φορεσιά σου δίνει άλλον αέρα.

ΠΠ Ποια είναι τα σχέδια σου για το μέλλον σχετικά με το αντικείμενο σου;

ΚΚ Πολλά θα ήθελα να κάνω πολλά. Για παράδειγμα έκθεση, βιβλίο, διάφορα πράγματα έχω στο μυαλό. Έκανα ένα βήμα με τη δημιουργία της σελίδας “Λαογραφία και έρευνα” για να κάνω γνωστά πράγματα που βρήκα και είναι άγνωστα.

ΠΠ Τι θα συμβούλευες κάποιον που ξεκινάει τώρα την ενασχόληση του με την παράδοση;

Θα πρέπει να βάλει όλο αυτό μέσα στην καθημερινότητα του, να γίνει βίωμα η παράδοση, κάτι το οποίο βέβαια θα πρέπει να γίνει βέβαια απο όλους, να ψάξει και να ενδιαφερθεί για την πραγματικότητα. Την παράδοση δεν τη φτιάχνουμε εμείς .Όταν ρωτήσουμε έναν παλιό «γιατί αυτό το κάνατε έτσι;» Θα σου πει ότι «έτσι το βρήκαμε». Έτσι το βρήκαμε κι εμείς.

Εκ της ομάδας συντακτών του Παρατηρητή της Παράδοσης ευχαριστούμε θερμά τον Κωνσταντίνο Καλέργιο που μας παραχώρησε την συνέντευξη, καθώς και για το ζεστό και φιλικό ύφος με το οποίο μας υποδέχτηκε. Πιστεύουμε ότι οι φίλοι και φίλες της σελίδας μας θα τον γνωρίσουν καλύτερα μέσα από την συνέντευξη αυτή. Του ευχόμαστε ο Θεός να του δίνει, υπομονή, επιμονή και πολλές επιτυχίες στην ανάδειξη της Ελληνικής παράδοσης.