ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΝΙΚΟΣ ΑΛΒΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΙΑΡΕΝΗΣ

Ο κύκλος συνεντεύξεων του Παρατηρητή της Παράδοσης συνεχίζεται, αυτή τη φορά με δύο ανθρώπους που αποτελούν την παλιά φρουρά της Θρακιώτικης παράδοσης. Κατάγονται από τον Βόρειο Έβρο και συνεργάζονται πολλά χρόνια βάζοντας φωτιά στα θρακιώτικα γλέντια. Σας καλωσορίζουμε σε ένα ακόμα κεφάλαιο του «Ποιοι είναι οι Νίκος Αλβανόπολος και Γιώργος Γιαρένης».

1. Από πότε ξεκίνησε η ενεργή σας ενασχόληση με την παράδοση;

ΝΑ Από την ηλικία των 8 έπαιζα φλογέρα. Τις έφτιαχνα μόνος μου από καλάμι. Έβρισκα ένα κομμάτι καλάμι χωρίς κόμπους και τις έφτιαχνα με γλωσσίδια όπως τα μπιμπίκια από τις γκάιντες, αλλά μεγάλο με 6 τρύπες. Τότε μικρός ασχολούμουνα με ζώα οπότε εκεί δεν είχα κάτι άλλο να κάνω. Μετά ήθελα να πιάσω κλαρίνο αλλά δεν είχα λεφτά για να αγοράσω όργανο. Ο παππούς μου έπαιζε γκάιντα, αλλά σε κλαρίνο δεν είχα πρόσβαση. Μου έφερε κλαρίνο από την Γερμανία ένας θείος μου τελικά. Τότε το έδειξα στον «Ζαχαρδέλα» (αυτό ήταν το παρατσούκλι του) στον Κανακίδη τον Χρήστο από τον Χανδρά. Ήταν εξαιρετικός μουσικός και ακόμα πιο καλός άνθρωπος. Του το έδειξα και μου είπε ότι δεν είναι ο καλό, ήταν σαν αυτό που έπαιζαν στις φιλαρμονικές, ήταν μπέμ, δηλαδή με πολλά κλειδιά. Αυτός έπαιζε με τον πατέρα του Γιώργου. Το έδωσα τελικά. Αλλά όταν πήγα στη Γερμανία, περίπου το 1970, για να δουλέψω, σε μια άδεια που επέστρεψα στην Ελλάδα πήρα κλαρίνο από την Θεσσαλονίκη. Με αυτό μετά έμαθα να παίζω και άρχισα και την πρώτη μου επαγγελματική προσπάθεια με ένα με ένα σχήμα που φτιάξαμε εκεί στην Γερμανία. Το 1976 περίπου επέστρεψα στην Ελλάδα. Τότε σιγά σιγά ξεκίνησε η συνεργασία με τον Χρόνη Αηδονίδη. Αυτή ήταν μια εξαιρετική συνεργασία, μεγάλο σχολείο, κάναμε υπέροχα πράγματα, κάναμε ταξίδια σε όλη την Ελλάδα, στην Αθήνα στο Ηρώδειο, μέχρι και Αμερική ταξιδέψαμε. Ήταν πολύ λεπτομερείς και μας έμαθε πολλά. Νευρίαζε πολύ όταν κάποιος για παράδειγμα απλοποιούσε το τραγούδι.

ΓΓ Ο Πατέρας μου είχε πάντα όργανα στο σπίτι, ούτι και τσιμπις, γιατί αυτό ακούγονταν πιο δυνατά. Επίσης βιολί και κλαρίνο, άσε που τραγουδούσε κιόλας. Εγώ μόνος μου έπαιρνα το όργανο και έπαιζα. Σιγά σιγά τραγουδούσα κιόλας προσπαθώντας να ταιριάξω τη φωνή με τις νότες που έπαιζα. Με το αυτί όλα αυτά. Ξεκίνησα με λαϊκά, αυτά ήταν τα ακούσματά μου. Αργότερα άρχισα να ακούω Θρακιώτικα, από τον αδερφό μου, που και αυτός έπαιζε σε ένα συγκρότημα που έφτιαξε με κάποιους φίλους του. Τον άκουγα στις πρόβες και μου έκαναν μεγάλη εντύπωση. Μετά έπαιρνα το τρανζίστορ κρυφά, γιατί δεν ξυπνούσα την άλλη μέρα για το σχολείο, και άκουγα την εκπομπή του Σίμωνα Καρρά που πολλές φορές είχε τον Χρόνη Αηδονιδη, αργότερα βγήκαν και τα δισκάκια τα οποία άκουγα. Θυμάμαι πόσο πολύ ήθελα να πάω να ακούσω τον Χρόνη Αηδονιδη πχ σε κάποια συναυλία. 17 και 18 ετών πλέον έπαιζα ούτι σε σημείο που αντικαθιστούσα μερικές φορές τον πατέρα μου στο σχήμα που έπαιζε. Μάλιστα με παραδέχτηκαν γιατί μπορούσα και έπαιζα τις περίτεχνες εισαγωγές όπως τις άκουγα από τον Αηδονίδη ενώ εκείνη συνήθιζαν να τις παίζουν πολύ απλές. Αλλά 18 -19 χρονών σταμάτησα γιατί μπήκα στην Αστυνομία. Το όργανο πλέον το είχα μόνο για την διασκέδαση μου μέχρι το 1990 περίπου. Τότε δειλά δειλά ανεπίσημα μόνο έπαιζα για τους συλλόγους και σε εκδηλώσεις τους. Μετά σμίξαμε με το Νίκο. με γνώρισα και τον Αηδονίδη. Με έπαιρνε μαζί του στις συναυλίες και στις εκδηλώσεις. Μετά έφτιαξε και το Εργαστήρι μας έβαλε και τους 2 να διδάσκουμε. Βγάλαμε μαθητές πολλούς όπως τον Κόκορη. Δίδασκε και ο Κυριάκος Πετράς εκεί. Επίσης συμμετείχα και στις εκδηλώσεις ως 2^η φωνή για να τον βοηθήσω. Παράλληλα με τις εκδηλώσεις που συμμετείχαμε με τον Αηδονίδη φτιάξαμε και το σχήμα με τον Νίκο το οποίο το κρατάμε ακόμα. Βάζαμε και λαϊκό πρόγραμμα συνήθως στους γάμους με μπουζούκι γιατί ήθελαν μετά το παραδοσιακό πρόγραμμα να τους παίξουμε και λαϊκά. Σιγά σιγά μπήκε στο σχήμα και ο γιος μου που παίζει αρμόνιο ενώ κανονικά παίζει λαούτο και άλλα έγχορδα.

2. Τι σας οδήγησε να ασχοληθείτε με την παράδοση;

ΝΑ Εγώ τα άκουγα τα παραδοσιακά από τα πανηγύρια στο χωριό, το Ζαχαρδέλα τον θυμάμαι που ερχόταν και έπαιζε με το σχήμα του. Πήγαινα και εγώ κοντά τους ακολουθούσα.

. ΓΓ Εγώ τα έμαθα όπως είπα από τον αδερφό μου και το ραδιόφωνο. Τα πανηγύρια τότε στο χωριό είχαν έντονο το λαϊκό ρεπερτόριο και το παραδοσιακό ρεπερτόριο δεν ήταν πολύ πλούσιο και έτσι δεν με συγκινούσε πολύ. Μετά όμως όταν πια είχα ασχοληθεί με το όργανο επεδίωκα μα πάω σε ότι πανηγύρι κι γλέντι γινόταν κοντά μου, το παρακολουθούσα. Μέχρι και σε γάμους των ρομά πήγαινα να ακούσω πώς παίζουν μουσική, σημειωτέον ότι έχουν εκπληκτικούς μουσικούς πάνω στο είδος τους.

3. Έχετε γράψει μουσική ή στίχους για παραδοσιακά τραγούδια;

ΝΑ Όχι δεν το προσπάθησα ποτέ.

ΓΓ Δεν ασχολήθηκα με κάτι τέτοιο, εξάλλου ακλουθούσα τον Χρόνη, που θεωρώ ότι έβαλε την Θρακιώτικη μουσική σε σωστά καλούπια Παραδέχομαι βέβαια και τις ικανότητες του Δοιτσίδη και του Παπα- Νικίδη. Οι εισαγωγές για παράδειγμα του Δοιτσίδη ήταν εκπληκτικές.

4. Ισχύει δηλαδή ότι το τραγούδι, το κουπλέ, όλοι οι μουσικοί το έπαιζαν ίδιο ενώ την εισαγωγή την έπαιζαν όλοι οι μουσικοί διαφορετικά, ανάλογα με τις ικανότητές τους και τις προτιμήσεις τους;

ΝΑ Ναι βέβαια, όλοι κάνανε διαφορετική εισαγωγή. Προσπαθούσανε να παίξουν πολύ απλές. Ο Δοιτσίδης και ο Αηδονίδης γράφανε εκπληκτικές εισαγωγές και πλέον οι περισσότεροι μουσικοί παίζουνε αυτές τις εισαγωγές.

5. Η παράδοση του Έβρου έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια; Η εικόνα δηλαδή στα γλέντια πέρσι (γιατί φέτος απαγορεύονται) είναι ίδια σε σχέση με πριν 50 χρόνια; Μήπως τα γλέντια έγιναν πιο «πανθρακικά»; πολλοί λένε ότι έχει χαθεί το χρώμα του κάθε χωριού.

ΝΑ Σίγουρα έχει αλλάξει η εικόνα στα πανηγύρια και σίγουρα πλέον το γλέντι έχει τραγούδια από όλη τη Θράκη. Παλιά ας πούμε δεν ακουγότανε η μουσική της Βόρειας Θράκης, κανένας δεν ήξερε την «Κουκουνούδα».

ΓΓ Το 1970 ακούγαμε ότι έπαιζε ο κάθε οργανοπαίκτης. Οπότε ήταν επηρεασμένος από τα τραγούδια του χωριού του και είχε μικρό ρεπερτόριο. Προκειμένου λοιπόν η ορχήστρα να καλύψει τις ανάγκες του χωριού που θα τον καλούσε να παίξει, θα έπρεπε να έχει και καταγωγή από εκεί. Έτσι ήταν διαφορετικοί οι μουσικοί που έπαιζαν στον Βόρειο Έβρο, άλλοι μουσικοί ήταν αυτοί που κάλυπταν τα γλέντια των Μάρηδων κλπ. Μετά η κάθε ορχήστρα επηρεάζονταν και από την «χαρτούρα» που υπήρχε τότε έντονα. Ένα μουσικό σχήμα για παράδειγμα το παραέκανε με τους καρσιλαμάδες γιατί «έπεφτε πολύ χαρτούρα». Δηλαδή, τώρα που σχεδόν όλοι οι μουσικοί έχουν στο ρεπερτόριο τους ενότητα Ρωμυλία και Γκαγκαβούζικα και Αρβανίτικα αυτό δεν το συναντούσαμε.

ΝΑ Αν πάμε ακόμα πιο παλιά λόγω φτώχειας, κακού οδικού δικτύου, έλλειψη τρόπου μετακίνησης κλπ δεν υπήρχαν πολλοί μουσικοί. Έτσι πολλές φορές γίνονταν γάμοι ή πανηγύρια χωρίς όργανα μόνο με τις γυναίκες του χωριού που τραγουδούσαν και χόρευαν ταυτόχρονα. Για αυτό το λόγο, οι λίγοι γκαιντατζήδες που υπήρχανε, κουρδίζανε ΣΙ, σε γυναικείο τόνο.

6. Τα γκαγκαβούζικα και αρβανίτικα τραγούδια του Έβρου πως διασώθηκαν τότε αφού δεν υπήρχαν μουσικοί που τα έπαιζαν; Υπήρχαν ένας -δύο μόνο που έπαιζαν για αυτούς;

ΓΓ Διασώθηκαν επειδή τα κράτησαν ζωντανά οι γυναίκες του χωριού που τα τραγουδούσαν στα γλέντια που έκαναν.

7. Έχει προχωρήσει ή έχει αλλοιωθεί η παράδοση τα τελευταία χρόνια;

ΓΓ Προχώρησε, θα έλεγα κιόλας ότι τελειοποιήθηκε, απέκτησε όργανα που μπορούν να υποστηρίξουν σωστά τα τραγούδια μας. Η μουσική πλέον μπήκε στους σωστούς μουσικούς δρόμους προκειμένου να υπάρξει μια ομοιομορφία και ένας κοινός κώδικας επικοινωνίας.

ΝΑ Βέβαια, κάποια πράγματα πρέπει να μπροστά, δεν μπορούμε να μένουμε στα ίδια.

8. Πολλοί ας πούμε θεωρούν λάθος συνήθεια και «μη παραδοσιακό» να σπάει ο χορός κατά τον συρτό συγκαθιστό σε ελεύθερο συγκαθιστό. Σωστό είναι δηλαδή να υπάρχουν αυτά τα δύο σε διαφορετικές ενότητες.

ΓΓ Παραδοσιακά έτσι γινότανε, άλλο πράγμα ο συρτός συγκαθιστός και σε άλλο χρόνο ο ελεύθερος συγκαθιστός, «τον πηδηχτό» που έλεγαν σε κάποια χωριά. Αλλά ο ρυθμός ταιριάζει δεν είναι κακό να τις ενώσεις.

ΝΑ Και εμείς στο σχήμα μας συνήθως έχουμε μια ενότητα συρτά, μετά σε άλλο χρόνο συρτά συγκαθιστά και σε άλλο χρόνο πάλι ελεύθερο συγκαθιστό, αλλά και να τα ενώσεις δεν είναι κακό.

9. Τον περασμένο Ιανουάριο ο Χρόνης Αηδονίδης σε εκδήλωση για τα 100 χρόνια Ελεύθερης Θράκης είπε για τον Βαγγέλη Δημούδη ότι ήταν ο μαθητής του ο εκλεκτός, ότι ήταν ο Άγιος Πέτρος για τον Ιησού. Εσείς ποιόν μαθητή σας θα λέγατε ότι προχώρησε στη μουσική;

ΝΑ Ο Βαγγέλης Παπαναστασίου ήταν μαθητής μου, πήρε τα πρώτα μαθήματα από μένα, μετά ολοκλήρωσε και τις σπουδές του πάνω στη μουσική και έγινε εξαιρετικός μουσικός.

ΓΓ Μου είναι δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιον, μου είναι ιδιαίτερα αγαπητά όλα τα παιδιά οπότε δεν μπορώ να ονομάσω έναν.

10. Πώς σας φαίνονται οι νεότεροι μουσικοί;

ΓΓ Οι νεότεροι κάνουν καλή δουλειά. Πρέπει όμως να έχουν όρεξη και να μελετούν.

ΝΑ Έτσι ακριβώς είναι. Το όργανο δεν μαθαίνετε έτσι εύκολα. Πρέπει πάντα να μελετάς. Αν πεις « τα έμαθα όλα» τότε κάηκες

11. Ποιόν συνάδελφό σας σέβεστε πάρα πολύ, εκτός του Χρόνη Αηδονίδη για τον οποίο ήδη μας έχετε μιλήσει με τα καλύτερα λόγια;

ΝΑ Δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιον, θεωρώ ότι υπάρχουν πολλοί εξαίρετοι συνάδελφοι που κάνουν εκπληκτικοί δουλειά.

ΓΓ Θεωρώ ότι πρέπει να σεβόμαστε οποιονδήποτε έχει αποκτήσει με τον καιρό δικό του ύφος και δική του χροιά, να τον ακούς να παίζει και να τον αναγνωρίζεις από το παίξιμο,

Εκ της ομάδας συντακτών του Παρατηρητή της Παράδοσης ευχαριστούμε θερμά τον Νίκο Άλβανόπουλο Γιώργο Γιαρένη για την εκπληκτική συζήτηση που είχαμε. Ελπίζουμε με το παραπάνω κείμενο να μπορέσαμε να σας μεταφέρουμε το ζεστό και φιλικό κλίμα με το οποίο έγινε η συζήτηση. Ήταν πολύ ωραίο να έχουμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με ανθρώπους οι οποίοι διέπρεψαν με την σκληρή δουλειά τους, την αγάπη τους για την παραδοσιακή μουσική και το ήθος τους. Τους ευχόμαστε ο Θεός να τους δίνει, υπομονή, επιμονή και δύναμη να συνεχίζουν να δίνουν ζωή στα θρακιώτικα γλέντια.

ΥΓ Θα θέλαμε επίσης να κάνουμε αναφορά σε μια αστεία παρεξήγηση που άφησε εποχή στην περιοχή του Έβρου και έχει πρωταγωνιστή τον Νίκο Άλβανόπουλο ο οποίος έδινε συνέντευξη σε μια δημοσιογράφο. Οπότε λέει «Γεννήθηκα στον Καναδά και μένω τώρα στη Χιλή». Ρωτάει η δημοσιογράφος «Και που παίζεται μουσική;» απαντά ο κύριος Αλβανόπουλος «Όπου μας καλέσουν, συνήθως στον Έβρο, αλλά και σε όλη την βόρεια Ελλάδα». Ξαφνιασμένη ρωτά πάλι η δημοσιογράφος «Καλά από Καναδά, βρεθήκατε Χιλή και από Χιλή ταξιδεύετε Ελλάδα συνέχεια για δουλειά;». Όπου Καναδά, το όνομα ενός χωριού βορειότερα της Ορεστιάδας, όπου Χιλή, εννοούσε την Νέα Χιλή Αλεξανδρούπολης, που βρίσκεται γύρω στα 5 χλμ δυτικά της Αλεξανδρούπολης.