Κόνιαλι και Καρσιλαμάδες στην Καππαδοκία

Για τον χορό «Κόνιαλι» αλλά και γενικά τους αντικριστούς ελευθέρους χορούς, τους καρσιλαμάδες δηλαδή, μας μιλάει ο Αλέξανδρος Ιορδανίδης. Ένας άνθρωπος με καταγωγή από τα Φάρασσα της Καππαδοκίας και που αφιέρωσε πολύ χρόνο στη διάσωση και καταγραφή της Καππαδοκικής παράδοσης. Χαρά μας να φιλοξενήσουμε το άρθρο του.

ΚΟΝΙΑΛΙ

Εγκάρσιος χορός περιοχής Καππαδοκίας. Αρχαίος χορός διατηρήθηκε από τους Έλληνες Καππαδόκες και διαδόθηκε σε όλη την μικρά Ασία.

Εγκάρσιοι χοροί υπάρχουν πάρα πολλοί, και κατά τόπους με διαφορετικούς στοίχους και διαφορετικό μέτρο ως προς τα βήματα του χορού. Το Κόνιαλι είναι κατ’ εξοχήν χορός που χορευόταν στο Ικόνιο μικράς Ασίας με την συνοδεία κουταλιών. Να κρατούν τον ρυθμό της μουσικής. Στην Καππαδοκία λόγω ελλείψεως μουσικών οργάνων χρησιμοποιούσαν διάφορα κρουστά για να κρατούν τον χρόνο της μουσικής τραγουδώντας. Έτσι στο Ικόνιο ήταν εύκολο στο τραπέζι διασκέδασης να έχει κουτάλια που τον καιρό εκείνο ήταν όλα ξύλινα.

Σε άλλες περιοχές έπαιρναν τα κρασοπότηρα και περνώντας στα δάχτυλα τα χτυπούσαν και κρατούσαν τον ρυθμό και τον χρόνο του τραγουδιού.

Άλλοι έπαιρναν το ταψί και το χτυπούσαν σαν ντέφι. Ακόμα και τα κομπολόγια που είχαν στης στην τσέπη το έβγαζαν και χτυπώντας με ένα ποτηράκι πάνω σαν ηχείο το έπαιζαν στον ρυθμό.

Ένας από τους καρσιλαμάδες είναι και το Κόνιαλι της περιοχής Ικόνιου. Αναφέρεται σε μια διασκέδαση κατοίκων του Ικονίου, όπου ο καθένας έφερνε τους μεζέδες το ποτό και ότι άλλο είχε στο τραπέζι της παρέας, και το ανέφερε τραγουδιστά.

Στα Φάρασσα τους εγκάρσιους χορούς τους έλεγαν παίγνες. Δηλ. Παιχνίδια. Την παίγνη μο τα χουλιέρα, δηλ. Παιχνίδι κουταλιών Του γλεχού η Παίγνη.. Του μαντιλιού το Παιχνίδι. Έλεγαν εδώ τι να χορέψουμε πένα ντάου μας. Δηλ Ελάτε να χορέψουμε ο ένας απέναντι στον άλλων.

Πολλοί λένε πως ο καρσιλαμάς είναι τούρκικος. Είναι λάθος. Ο καρσιλαμάς είναι η συνέχεια του εγκάρσιου χορού από την αρχαιότητα. Εγκάρσιο μέρος του σώματος μας είναι το στήθος και χορεύοντας ο ένας απέναντι στον άλλων λεγόταν εγκάρσιος.

Ο Καρσιλαμάς προέκυψε αργότερα από το Καρσί και το Τολαμά που είναι το γύρισμα του χορευτή γύρο από τον εαυτό του. Άλλη πάλι εκδοχή λέγει ότι από το Καρσί και το (τόλμα), την πρόκληση του ενός να τολμήσει να χορέψει απέναντί του. Καρσι, ελαμάς

Όμως εδώ ο τολαμάς φαίνεται σαν Τούρκικη λέξει. Όμως δεν βγαίνει από την Τούρκικη λέξει αλλά από το Τόλμα . Οι τούρκοι δεν είχαν καρσιλαμά και ούτε τώρα έχουν. Αν δείτε κάποιον να χορεύει τον χορό αυτόν με τον τρόπο όπως και οι Έλληνες έχει ελληνικές ρίζες. Κανένας άλλος λαός από την αρχαιότατα και μετά δεν χόρευαν τον εγκάρσιο χορό με χρόνο μέτρο και ρυθμό της μουσικής. Και αν τον χόρευαν δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν τον ρυθμό και το μέτρο με τα βήματα τους. Ο Καρσιλαμάς είναι κατά εξοχήν ελληνικός χορός. Έχει ρίζες από την αρχαιότητα από τον χορό που χορευόταν ό ένας απέναντι στον άλλον. Τα παλαιά χρόνια όταν ήθελαν να παρακινήσουν, ή να καλέσουν κάποιον, να έρθει απέναντι να χορέψει, τον έλεγαν, καρσί, έλα, μας, δηλ, έλα απέναντι μας να χορέψεις. Στα χωριά των Φαράσσων όπου ανθούσε αυτός ο χορός γιατί ήταν λιγότερο επηρεασμένος από την υπόλοιπη Καππαδοκία χορευόταν σε πολλές παραλλαγές. Τον έλεγαν με διάφορες ονομασίες. Ήταν ελεύθερη χοροί και ο καθένας προσπαθούσε να δείξει το δικό του ταλέντο, με διάφορα παιχνίδια.

Εδώτη να παίξουμε μο μεντίλα, Γαρτσί Γαρτσιά . Δηλ, ελάτε να παίξουμε να χορέψουμε, το παιχνίδι με τα μαντήλια, ΚΑΡΣΙ, ΚΑΡΣΙ ΣΕ ΜΑΣ, ή αλλιώς.

Εδώτι να παίξουμε, ΠΕΝΑ ΝΤΑΟΥ ΜΑΣ, δηλ, ο ένας απέναντι στον άλλον, ή εδώ σο ΓΑΡΤΣΙ μου να πίκουν την παίγνι μό τα χουλιέρα. Δηλ Έλα απέναντί μου να κάνουμε το παιχνίδι με τα χουλιέρα (κουτάλια).. Το Κ στα Φαρασιώτικα συνήθως το πρόφεραν σαν Γ, Αντί Καρσιλαμά Γαρρσιλαμά, το καρσί το πρόφεραν γαρτσί. Έλεγαν εδώ σο γαρτσί μου, δηλ έλα απέναντι μου.

Αυτά υπήρχαν και υπάρχουν πάντα στην προφορά των λέξεων. Συμπέρασμα ότι ο καρσιλαμάς είναι ελληνικός χορός και η ονομασία ελληνικότατη και όχι Τούρκικη όπως λένε κάποιοι. Είναι Δάνειο αντί δάνειο. Την ιστορία μας πρέπει να την πιάνουμε από την εποχή πριν την εμφάνιση των Τούρκων στα μέρη της Καππαδοκίας και γενικά όλης της Μικρά Ασίας και όχι μετά, γιατί έγιναν πάρα πολλές προσμίξεις λέξεων στο ελληνικό λεξιλόγιο που τις δανείστηκαν οι Τούρκοι προκειμένου να φτιάξουν μια γλώσσα που να μπορούν να επικοινωνούν να συνεννοούνται, και μας τις ξανά έδωσαν παραεφθαρμένη μέσα από το τούρκικο λεξιλόγιο σαν γλώσσα τον Καραμανλήδων Ελλήνων, που αναγκάσθηκαν να μιλούν, σαν δικές τους λέξεις. Δυστυχώς για πολλούς αυτό έγινε μητρική γλώσσα και μας τα παρουσιάζουν σαν τούρκικα. Και στην Γλώσσα, και στους χορούς, και στα τραγούδια. Είναι μέγα λάθος. Οι Τούρκοι πήραν από τους Έλληνες και όχι οι Έλληνες.

Farassiotis.gr
Αλέξανδρος Ιορδανίδης