Απόλλωνας Καρυάς Λευκάδας

Σύντομο Ιστορικό

Στην κεντρική ορεινή Λευκάδα βρίσκεται το κεφαλοχώρι της Καρυάς, όπου εδρεύει ο Μουσικοφιλολογικός Όμιλος «Ο ΑΠΟΛΛΩΝ».  Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 άρχισε να υλοποιείται η ιδέα της ίδρυσης ενός συλλόγου που θα συνέβαλλε στην ουσιαστική διάσωση, τη διατήρηση και τη διάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου και την πνευματική, πολιτιστική και πολιτισμική ανάπτυξη των μελών του καθώς και των κατοίκων της Καρυάς.

Έτσι στις 25 Ιουνίου 1956 είκοσι δύο νέοι της Καρυάς με πολιτιστικές αναζητήσεις και όραμα για την ανάδειξη του χωριού, ιδρύουν  τον «ΑΠΟΛΛΩΝΑ». Επρόκειτο αρχικά για μικρές παρεμβάσεις στην καθημερινότητα της ζωής της μικρής κοινωνίας, γεμάτες όμως μεράκι και φαντασία…

Η πρώτη δραστηριότητα  του ομίλου ήταν η δημιουργία θεατρικού τμήματος. Ακολουθούν παραστάσεις στην πλατεία της Καρυάς, οι οποίες προσελκύουν πλήθος κόσμου, ντόπιων και επισκεπτών. Το θεατρικό τμήμα διαγράφει μια αξιόλογη πορεία έως το 1996 όπου και δίνεται η τελευταία παράσταση.

Στους άμεσους στόχους του πρώτου Δ.Σ. ήταν και η δημιουργία μουσικού τμήματος. Έτσι τον Μάιο του 1963 ιδρύεται μουσικό τμήμα με δάσκαλο τον Αρχιμουσικό Νικόλαο Γ. Θάνο, στο οποίο αρχικά διδάσκονται κιθάρα, μαντολίνο και ακορντεόν. Τα επόμενα χρόνια και έως το 1966 το μουσικό τμήμα ακολουθεί μια θριαμβευτική πορεία που σαν αποτέλεσμα είχε την εξέλιξη του μουσικού τμήματος με τη δημιουργία τμήματος πνευστών. Παραστάσεις σε διάφορα μέρη της Ελλάδας αποσπούν θαυμασμό και καθιστούν το μουσικό τμήμα του ομίλου από τα πιο αξιόλογα στον Νομό. αξίζει να σημειωθεί ότι στις 12 και 13 Ιουλίου 1966 ο καθηγητής Σπύρος  Περιστέρης μαζί με τον Λαογράφο Σίμωνα Καρρά επισκέφθηκαν την Καρυά με σκοπό να καταγράψουν παραδοσιακά τραγούδια και μοιρολόγια. Το μουσικό τμήμα συνεχίζει τη λειτουργία του μέχρι το τέλος του 2000.

Παράλληλα τον Δεκέμβριο του 1963 ιδρύεται το χορευτικό τμήμα του ομίλου με εμπνευστή και δάσκαλο τον Νικόλαο Γ. Θάνο. Οι χοροί που αρχικά διδάσκονται είναι παραδοσιακοί χοροί της Λευκάδας, ενώ στη συνέχεια συμπεριλαμβάνονται στη διδασκαλία και χοροί από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Τότε για πρώτη φορά διδάσκεται ο παραδοσιακός χορός των γυναικών με τις ¨Τέντζερες¨. Η ιδέα  του κ. Θάνου προήλθε από μια συνηθισμένη εικόνα της καθημερινότητας… «οι Καρσάνες πήγαιναν στη βρύση με τις τέντζερες στο κεφάλι και κουβαλούσαν νερό χωρίς να πέφτει κάτω ούτε μια στάλα νερού …». Έτσι μια απλή συνήθεια των γυναικών της εποχής δημιούργησε έναν κατά γενική ομολογία πρωτότυπο παραδοσιακό χορό.

Σήμερα λειτουργούν τρία τμήματα (παιδικό, εφηβικό, ενηλίκων) εκμάθησης και παρουσίασης πανελλήνιων αλλά και τοπικών παραδοσιακών χορών και εθίμων και πραγματοποιεί εμφανίσεις σε Φεστιβάλ χορού στις περισσότερες πόλεις της Ελλάδας καθώς και του  εξωτερικού.

Το χορευτικό τμήμα έχει πραγματοποιήσει εμφανίσεις σε Φεστιβάλ χορού όπως: 1965 Αμφιλοχία, Δ.Ε.Θ., Φιλαδέλφεια, 1966 Λιβαδειά, Θεσσαλονίκη,1970 Καρδίτσα, 1976 Αγρίνιο, 1977 Ξάνθη, Πάτρα, 1996 Ηλιούπολη,1981 Ολυμπία, 1990 Σιάτιστα, 2000 Φιλιατρά, Ζάκυνθος, 2002 Φλώρινα, 2005 Λυκαβηττός, 2006 Θέατρο Δόρα Στράτου, Αλεξάνδρεια Ημαθίας.

Στο εξωτερικό: 1977  Ζάγκρεμπ,1978 Γαλλία, 1980 Ιταλία, 1984 Περούντζια,  1986 Τράπανι Ιταλίας, 1988 Γαλλία,1990 Κασταμονή Τουρκίας, 1991 Ουγγαρία, 1994 Φριγκνάνο Ιταλίας, 1996 Φιλιππούπολη Βουλγαρίας, 1999 Μπρούστιτο Ρουμανίας, 2000 Βάρνα Βουλγαρίας, 2007 Νέστια Βουλγαρίας.

Από το 1957 μέχρι και σήμερα συμμετέχει ανελλιπώς στις Γιορτές Λόγου και Τέχνης Λευκάδας, στις οποίες πραγματοποιούνται εμφανίσεις των χορευτικών τμημάτων του Ομίλου. Στο τέλος Αυγούστου κάθε έτους πραγματοποιείται η ετήσια εμφάνιση του χορευτικού τμήματος, όπου σε ένα τρίωρο πρόγραμμα παρουσιάζονται χοροί από διάφορες περιοχές της  Ελλάδας, την Ανατολική Ρωμυλία και τη Μικρά Ασία.

«Ο ΑΠΟΛΛΩΝ» διαθέτει μεγάλο αριθμό αυθεντικών- παραδοσιακών φορεσιών από διάφορες περιοχές της Ελλάδας όπως Λευκάδα, Μακεδονία, Ρούμελη, Αιγαίο, Θράκη και Ήπειρο, ενώ η ιματιοθήκη του εμπλουτίζεται συνεχώς.

« Ο ΑΠΟΛΛΩΝ»  είναι μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Λαϊκής Τέχνης (Δ.Ο.Λ.Τ.).

Χωριάτικος Γάμος

Η Αναπαράσταση του Χωριάτικου Γάμου από τον Απόλλωνα Καρυάς.

Από το 1979 μέχρι και σήμερα πραγματοποιεί ανελλιπώς σε ετήσια βάση την τριήμερης διάρκειας εκδήλωση της «ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΑΤΙΚΟΥ ΓΑΜΟΥ», που θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες πολιτιστικές  εκδηλώσεις  στο Νομό της Λευκάδας. Το 1977 την εκδήλωση κινηματογραφεί ο Νέστωρας Μάτσας, ενώ το 1980 ο Χωριάτικος Γάμος παρουσιάζεται στις Γιορτές Λόγου και Τέχνης Λευκάδας, εκδήλωση που παρακολουθεί ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας κ. Γεώργιος Ράλλης

Σκηνική Αναπαράσταση

Το 1954 γίνεται για πρώτη φορά «Η Αναπαράσταση του Χωριάτικου Γάμου» στην πλατεία της Καρυάς και παρουσιάζονται με κάθε λεπτομέρεια όλα τα έθιμα του γάμου από την πρώτη ως την τελευταία μέρα.  Σύσσωμο το χωρίο συμμετέχει στην κορυφαία αυτή εκδήλωση, η οποία αποτέλεσε τη σπίθα για τον προγραμματισμό των Γιορτών Λόγου και Τέχνης στη Λευκάδα μιας και βασίστηκε στην ιδέα του ο Αντώνη Τζεβελέκη, ο οποίος ήταν εμπνευστής των Γιορτών Λόγου και Τέχνης. 

Σήμερα η εκδήλωση πραγματοποιείται το πρώτο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου κάθε έτους και διαρκεί τρεις μέρες, ενώ συμμετέχει η πλειοψηφία των κατοίκων της Καρυάς, μεγάλος αριθμός εθελοντών, κυρίως νέοι άνθρωποι που στηρίζουν έμπρακτα τον όμιλο όλα αυτά τα χρόνια

Την πρώτη μέρα πραγματοποιείται η σκηνική αναπαράσταση όπου παρουσιάζονται κατά σειρά όλα τα έθιμα που προηγούνταν του μυστηρίου. Πρόκειται για μια σειρά προετοιμασιών που αφορούν  την προίκα της νύφης, το σπίτι, τη φορεσιά της και όλα όσα χρειάζονται για το μυστήριο και το γλέντι. Ειδικότερα:  

«Τα προξενιά». Η προξενήτρα, πηγαίνει στο σπίτι της νύφης και ανακοινώνει στον πατέρα της το ενδιαφέρον της οικογένειας του νέου για την κοπέλα. Έπειτα, οι γονείς των δύο νέων έρχονται σε επαφή και κανονίζουν την προίκα ή αλλιώς λιγάτο. 

Το πλύσιμο των μαλλιών

«Το λιγατοχάρτι». Πρόκειται για μια έγγραφη συμφωνία ανάμεσα στις δύο οικογένειες, το οποίο περιλαμβάνει κάθε τι που παίρνει η νύφη ως προίκα. Συνήθως, αυτό συντάσσονταν από τον δάσκαλο ή τον παπά του χωριού.

« Οι αρραβώνες».  Η οικογένεια του γαμπρού πηγαίνει στο σπίτι της νύφης με δώρα αλλά κυρίως με «τα στολίδια». Πρόκειται για χρυσαφικά με τα οποία στολίζουν τη νύφη.

«Το πλύσιμο των μαλλιών». Τα μαλλιά προέρχονται από το τρίχωμα των προβάτων. Αυτά χρησιμεύουν για το γέμισμα των στρωμάτων και των μαξιλαριών που παίρνει για προίκα η νύφη. Στην αναπαράσταση του γάμου, οι γυναίκες  φορτώνουν στο κεφάλι τα μαλλιά μέσα σε μεγάλα κοφίνια και τραγουδώντας τα πηγαίνουν για πλύσιμο στη βρύση του χωριού που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Καρυάς. Εκεί, αφού τα πλύνουν, τα φορτώνουν στα άλογα και τα πηγαίνουν στο σπίτι της νύφης, συνοδεία μουσικών οργάνων.

«Τα προζύμια». Πρόκειται για μια τελετουργία κατά την οποία φτιάχνονται τα «Κουλούρια της νύφης» και του γαμπρού», τα οποία παίρνουν σχήμα μεγάλου ψωμιού και μοιράζονται στο γλέντι που ακολουθεί μετά το μυστήριο του γάμου.

«Τα καρφώματα». Τα καρφώματα είναι η τελετουργία καταμέτρησης των προικιών της νύφης. Η διαδικασία γίνεται κατά κανόνα από γυναίκες.  Σε αυτή συμμετέχει και ο γαμπρός και έχει ως εξής: Οι συμπέθεροι συγκεντρώνουν τα προικιά της νύφης. Ο γαμπρός κρατώντας το λιγάτο στο χέρι διαβάζει τα προικιά της νύφης και καλεί τις γυναίκες κρατώντας τα στα

Το Κουλούρι της Νύφης

χέρια να τα παρουσιάσουν ένα προς ένα. Στη συνέχεια, κεντούν στα προικιά μια κόκκινη κλωστή για το καλορίζικο.

Την  δεύτερη μέρα της εκδήλωσης πραγματοποιείται το μυστήριο και το γλέντι. Το ζευγάρι, ο παπάς και ο κουμπάρος, πάνω στα άλογα, συνοδεία μουσικών οργάνων καθώς και πλήθος κόσμου πηγαίνουν σε ένα παραδοσιακό λιθόκτιστο σπίτι, όπου θα γίνει η αναπαράσταση του μυστηρίου, έτσι όπως γίνονταν και στο παρελθόν. Μετά το τέλος του μυστηρίου τα προικιά φορτώνονται στα άλογα και μεταφέρονται στο σπίτι του γαμπρού, ενώ την πομπή συνοδεύουν μουσικά όργανα. Ακολουθεί παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία του χωριού συνοδεία μουσικών οργάνων.    

Την τρίτη μέρα ολοκληρώνεται η εκδήλωση με το έθιμο της «της πίτας του γάμου».  Πρόκειται για την παρασκευή της παραδοσιακής λευκαδίτικης λαδόπιτας, γλύκισμα που φτιάχνεται αποκλειστικά και μόνο στη Λευκάδα σε όλες τις σημαντικές στιγμές της κοινωνικής και οικογενειακής ζωής. Ετοιμάζεται ενώπιον όλων των παρευρισκομένων όπου και μοιράζεται. Στο τέλος της εκδήλωσης ακολουθεί γλέντι με παραδοσιακή ορχήστρα στο οποίο συμμετέχει πλήθος κόσμου.

ΣτέγηΙστορίας& Πολιτισμού  Καρυάς

Ο Μ/Ο «Ο Απόλλων» Καρυάς Λευκάδας με την αρωγή της Κοινότητας Καρυάς και του Δήμου Λευκάδας  δημιούργησε έναν χώρο πολιτισμού και ιστορικής μνήμης στην Καρυά  με  σκοπό να στεγάσει πλήθος πολιτιστικών δραστηριοτήτων όπως μόνιμες εκθέσεις, αίθουσα μουσικής , βιβλιοθήκη κλπ. , οι οποίες θα βοηθήσουν στην βελτίωση , ανάδειξη και αναβάθμιση της πολιτιστικής κληρονομίας του χωριού μας.

Ο χώρος αυτός δημιουργήθηκε στο πρώην Δημοτικό σχολείο Καρυάς και με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ομίλου, η οποία επικυρώθηκε  και από το  Κοινοτικό Συμβούλιο,   ονομάστηκε :

“Στέγη Ιστορίας και Πολιτισμού Καρυάς”

Αναλυτικότερα στο κτίριο βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία  τα παρακάτω :

ΙΣΟΓΕΙΟ

• Αίθουσα 1^η   : Αίθουσα χωριάτικου γάμου (Μ/Ο Απόλλων)
• Αίθουσα 2^η   : Λαογραφική έκθεση (Μ/Ο Απόλλων)
• Αίθουσα 3^η   : Αίθουσα τέχνης “υπό κατασκευή”  (Αίθουσα στην οποία θα φιλοξενούνται σταθερές και περιοδικές εκθέσεις)  
• Έκθεση ενθυμημάτων- Διάδρομος (Μ/Ο Απόλλων) 
• Κουζίνα (ανακαινισμένη)
• Τουαλέτες – Λεβητοστάσιο – λοιποί βοηθητικοί χώροι

1^ος ΟΡΟΦΟΣ

• Αίθουσα 1^η   : Βιβλιοθήκη Βησσαρίων Σταύρακα , αρχείο Δημοτικού σχολείου Καρυάς (από το 1876) , μέρος του Ιστορικού Αρχείου Κοινότητας Καρυάς καθώς και η δανειστική βιβλιοθήκη του Μ/Ο Απόλλων 
• Αίθουσα 2^η   : Αναπαράσταση αίθουσας παλαιού Δημοτικού σχολείου (Μ/Ο Απόλλων) 
• Αίθουσα 3^η   : Εφορία – Βεστιάριο  (Μ/Ο Απόλλων) 
• Αίθουσα 4^η   : “Λευκάδιος Μουσική Σχολή Ιωάννη Σταύρακα» (Μ/Ο Απόλλων).
• Αίθουσα 5^η   : Γραφεία (Μ/Ο Απόλλων)
• Διάδρομος : Συνέχεια έκθεσης ενθυμημάτων  – Χώρος πολλαπλών χρήσεων. (Μ/Ο Απόλλων)

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ